Onze historie

Ontstaan van Het Heideveld
In 1981 verscheen van de hand van ir. Cilia A. Kloosterhuis een boek over de geschiedenis van de vrije koloniën van de Maatschappij van Weldadigheid.

Het heet 'De bevolking van de Vrije Koloniën van de Maatschappij van Weldadigheid'. In dit boek wordt een goed beeld geschetst van de ontstaansgeschiedenis van de vereniging Het Heideveld.

 

“Tijdens een bezoek, dat Johannes van den Bosch in de voorzomer van dat jaar (1818) had gebracht aan Noordwest-Overijssel en aangrenzend Drenthe en Friesland, met het doel de woeste gronden in dat gebied in ogenschouw te nemen, had hij al met de Schout van Steenwijkerwold, de heer C. J. Fabius, overleg gepleegd. Over de Steenwijkerwouder heide werd geen verponding (grondbelasting) betaald.

 

Het was gebruikelijk dergelijke landerijen als staatsdomein te beschouwen en domeingronden konden eventueel in erfpacht worden uitgegeven. De generaal en de Maatschappij van Weldadigheid hadden grond nodig voor het stichten van het koloniedorp Willemsoord en dat was aanleiding tot flinke meningsverschillen over het eigendomsrecht van de woeste heidevelden. Na het gesprek met Generaal van den Bosch riep de schout de Erfgenamen van Steenwijkerwold bijeen door middel van kerkespraak op drie achtereenvolgende zondagen, na de godsdienstoefening in de N.H. en R.K. kerken te Steenwijkerwold. De Permanente Commissie (P.C.) had onderwijl ook niet stilgezeten en verzond op 27 juli 1818 een brief aan schout Fabius, waarin onder meer wordt vermeld: ”Er wordt geen verponding betaald blijkens ingewonnen informatie. De gronden staan niet op naam van eenig bijzonder persoon of gemeentebestuur en daaruit volgt dat dezelve beschouwd moeten worden als te behooren tot de Domeinen der Staat.

 

De Permanente Commissie heeft dan ook aan Zijne Majesteit om erfpacht verzocht”. In zijn brief de dato 2 augustus schrijft de Schout, dat hij, na ontvangst van bovengenoemde brief, aanstonds weer een vergadering heeft doen beleggen tegen zaterdag 1 augustus en dat hij op deze bijeenkomst mededeling heeft gedaan van de stappen, die de P.C. had ondernomen:  Na communicatie der brief en deliberatie daarover is geresolveerd dat de Commissie uit hun midden, bestaande uit gemeentevaderen Meine Geerts van Essen en Willem Hogeman, benevens de Erfgenamen Koop Dedden, Pieter Koster en Mr. J. H. Tuttel, behooren te worden geauthoriseerd om over het te cedéren Heideveld in minnelijke conferentie te treden met de Commissie van Weldadigheid of één of meer leden uit dezelve, om reden dat de Erfgenamen gaarne dat gedeelte van Het Heideveld zouden willen missen dat ten minste nadele der ingezetenen zoude strekken als mede om met die Heeren te confereren ten aanzien der te graven vaarten als anderszins zodanige inligtingen te geven welke én voor de Commissie én voor het belang der Ingezetenen het nuttigst zouden zijn, gelijk ook om dan over de jaarlijkse retributie te spreken.

 

De koning reageerde vlot op het verzoek van de P.C. In het besluit, dat op Het Loo werd afgekondigd, staat dat koning Willem I “op voordragt van onzen Minister van Financiën heeft besloten de Minister te magtigen om voor het domein van den Staat, in zooverre hetzelve zegt van eigendom mogt hebben in de Steenwijkerwouder Heide, te consenteren in de vererfpachting derzelve aan de Maatschappij van Weldadigheid ingevolge het door haar te kennen gegeven verlangen om daarmede eene proeve van colonisatie met een zeker aantal behoeftige huisgezinnen te nemen”.

 

Uit de tekst van het Koninklijk Besluit blijkt duidelijk dat er geen zekerheid bestond over het eigendomsrecht van de Staat en dit was een aanleiding voor de Erfgenamen van Steenwijkerwold om voor hun rechten op te komen. Zij vergaderen druk en richten op 16 februari 1819 een vereniging van de zogenaamde eigengeërfden van de boerschap Steenwijkerwold op. Deze vereniging kreeg als naam “Het Heideveld”.

Het Heideveld unieke vereniging met historische erfenis 

Vraag honderd willekeurige inwoners in de gemeente Steenwijkerland naar Het Heideveld en de meesten zullen het antwoord schuldig moeten blijven. ‘Geen idee, nooit van gehoord’. Het bevestigt de stelling dat ‘Het Heideveld en de daartoe behorende fondsen en eigendommen in de buurtschap Steenwijkerwold’ (zoals de vereniging officieel staat geregistreerd) als relatief onbekend wordt ervaren en parallel loopt met onwetendheid over doelstelling en activiteiten van deze toch bijzondere vereniging. En dat terwijl Het Heideveld, met een deel van Steenwijkerwold, Willemsoord, De Pol, Basse en Witte Paarden-Baars als werkgebied, een van de oudste verenigingen in de regio is.

 

Het Heideveld is in 1819 opgericht. Geboren uit nood, omdat de Maatschappij van Weldadigheid voor de realisering van de kolonie Willemsoord dacht een groot deel van de woeste Steenwijkerwoldse heidevelden te kunnen annexeren. Maar daar staken de Erfgenamen van ‘t Wold een stokje voor. Met de oprichting van Het Heideveld werden hun traditionele rechten veilig gesteld en kwam er duidelijkheid in de eigendomsverhoudingen van het gebied.

 

Tientallen pachters huurden door de eeuwen heen kleine of grote stukken land en anno nu huren nog altijd ongeveer negentig inwoners van het werkgebied een stuk grond in het 300 hectare grote gebied van Het Heideveld. Bovendien profiteren velen onbewust van de charitatieve doelstelling van de vereniging: het verdelen van de bescheiden winst die jaarlijks gemaakt wordt. De ijsbaan in Marijenkampen, zwembad ’t Tolhekke, buurthuizen en culturele centra in Basse, Marijenkampen en Willemsoord zijn instellingen, die profiteerden of nog altijd profiteren van financiële ondersteuning door Het Heideveld. Maar ook de muziekvereniging, geitenfokvereniging en andere sociaal-culturele instellingen in ‘Wijk I’ klopten nooit tevergeefs aan bij het bestuur. De kerken van Willemsoord en Steenwijkerwold krijgen ieder jaar een flinke kerstboom cadeau. Zomaar wat voorbeelden.

 

De aanleg van een vissteiger in het Jodenveentje bij De Pol is een stap in het streven van het bestuur om verder uit de anonimiteit te treden en een bijdrage te leveren aan de gemeenschap in het werkgebied.